Het Jeruzalemkruis is een krachtig christelijk gelukssymbool.
Het symbool bestaat uit vijf kruisen met even lange armen, één in het midden en vier kleinere in elk kwadrant van het eerste.
De naam komt niet uit het niets: deze variant van het christelijke kruis werd met name gebruikt als embleem en wapen van het Koninkrijk Jeruzalem vanaf het einde van de 13ᵉ eeuw.
Tussen geschiedenis, betekenis en krachten (zowel symbolisch als geestelijk), laten we nu onze aandacht richten op het kruis van Jeruzalem!
DE OORSPRONG VAN HET JERUZALEMKRUIS
Terwijl het symbool van het Jeruzalemkruis als zodanig lijkt te stammen uit de 11ᵉ eeuw, dateert de associatie met het Heilige Land pas uit de periode van de kruistochten.
Het idee om dit gelukskruis te gebruiken als wapen van de nieuw opgerichte staat wordt traditioneel toegeschreven aan Godfried van Bouillon, de eerste heerser van Jeruzalem.
Niet alle koningen gebruikten het echter. Het wapen van Jean de Brienne bijvoorbeeld, die regeerde van 1210 tot 1212, bestond slechts uit een eenvoudig zilveren christelijk kruis op een gouden achtergrond.
Andere heersers maakten later het kruis waar we het hier over hebben tot hun persoonlijke embleem.
We kunnen ons dus gemakkelijk voorstellen dat koningen een dergelijk amulet dragen dat hun symbool voorstelt: het kruis van Jeruzalem.
ENKELE TOEPASSINGEN VAN HET JERUZALEMKRUIS
Het symbool van het kruis van Jeruzalem heeft sinds zijn ontstaan vele toepassingen gehad.
We gaan er nu enkele opnoemen die alle geschiedenisliefhebbers zouden moeten interesseren!
Het Jeruzalemkruis als muntstuk
Van 1158 tot 1180 liet koning Hendrik II van Engeland munten slaan die “kruis-en-kruisjes” werden genoemd.
Volgens de legende vond hij tijdens de kruistochten waaraan hij deelnam een zegelring van dit type (niemand weet precies hoe hij eruitzag, maar we weten wel dat het kruis van Jeruzalem erop stond).
Hij vond het zo uitzonderlijk, zo volmaakt mooi, dat hij besloot het symbool ervan op te nemen in de lange lijst van emblemen van de Engelse kroon.
Kortom, het ontwerp van deze munten was gebaseerd op een model van het kruis van Jeruzalem, maar met de vier kleine kruisjes diagonaal geplaatst.
Daarnaast gebruikten de munten die vanaf het einde van de 12ᵉ eeuw voor de stad Jeruzalem werden geslagen, niet noodzakelijkerwijs dit christelijke kruis als zegel van de stad.
Ook monumenten als de Toren van David, de Rotskoepel en het Heilig Graf werden gebruikt.
In feite werd pas onder het bewind van Johannes II (1284 – 1285) op bijna alle munten dit christelijke gelukssymbool gebruikt.
Een veel voorkomend religieus symbool in de heraldiek
Het christelijke kruis in het algemeen is een veel voorkomend thema bij het maken van vlaggen, er zijn zelfs duizenden variaties.
We gaan hier geen uitputtende lijst maken, maar noemen slechts enkele voorbeelden om te illustreren dat het kruis van Jeruzalem in feite niet het exclusieve eigendom was van de kruisvaardersstaten.
Hier volgen enkele voorbeelden van het gebruik van dit gelukskruis:
- Aan het einde van de middeleeuwen werd het kruis van Jeruzalem gebruikt voor verschillende christelijke staten in het Nabije Oosten.
- Het “Book of All Kingdoms”, een werk uit de 14ᵉ eeuw, gebruikt het als de vlag van Sebasteia (een provincie van het Byzantijnse Rijk).
- Ongeveer tegelijkertijd wordt hij op de kaart van Pizzigano gebruikt als vlag van de Georgische stad Tbilisi.
- Carlo Maggi, een Venetiaanse edelman die Jeruzalem bezocht en begin jaren 1570 werd geridderd in de Orde van het Heilig Graf, nam ook het Jeruzalemkruis op in zijn wapen.
- Er bestaat een legende dat Peter de Grote, een bekende Russische keizer, een vlag met een variant van het Jeruzalemkruis voerde tijdens zijn campagne in de Witte Zee in 1693.
Het moderne gebruik van het Jeruzalemkruis
Ook vandaag nog gebruikt de Orde van het Heilig Graf het Jeruzalemkruis als embleem van hun organisatie.
Het wordt ook gebruikt door de Franciscaner Custody of the Holy Land, een katholieke organisatie die zorgt voor het behoud van de heilige plaatsen in Jeruzalem en Judea.
In het begin van de 20ᵉ eeuw werd het kruis van Jeruzalem ook een symbool van evangelisatie in sommige onderdelen van het protestantisme.
Een van de bekendste recente voorbeelden is het “Episcopal Church Service Cross”, dat tijdens de Eerste Wereldoorlog voor het eerst werd gebruikt door de Anglicaanse Kerk in de Verenigde Staten.
In de jaren 1950 besloot het Duitse Evangelische Kerkcongres het Jeruzalemkruis te gebruiken als symbool van hun gemeenschap.
Ook de huidige vlag van Georgië (waarvan de betekenis hier te vinden is), die in 2004 werd ingevoerd, is voorzien van dit type gelukskruis.
DE BETEKENIS VAN HET JERUZALEM KRUIS
Vanwege de associatie met de kruistochten staat het Jeruzalemkruis bekend als het kruisvaarderskruis.
Daarnaast zijn er echter nog andere interpretaties voorgesteld om de ware betekenis van het Jeruzalemkruis te omschrijven.
De vijf wonden van Christus
“Maar een van de soldaten doorboorde zijn zijde met een speer, en terstond kwam er bloed en water uit.” – Johannes 19:34
Het Jeruzalemkruis wordt soms gezien als een voorstelling van de vijf heilige wonden van Christus.
Het krachtige centrale kruis wordt geassocieerd met de wond in Jezus’ ribben waar de soldaat hem doorboorde.
De vier kleinere kruisen stellen dan de wonden voor op Jezus’ handen en voeten, veroorzaakt door de spijkers waarmee hij aan het kruis werd bevestigd.
Deze interpretatie van de betekenis van het kruis van Jeruzalem maakt het tot een mooie herinnering aan het offer van de Heer en de prijs die Hij moest betalen om ons te redden.
Het is daarom een christelijk geluksamulet dat naast de grootste moet worden gelegd (goed dat we ze voor u hebben gevonden!).
Christus en de vier evangelisten
Een andere interpretatie van het kruis van Jeruzalem is dat het eigenlijk Christus en de vier evangelisten (Mattheus, Marcus, Lucas en Johannes) voorstelt.
De centraliteit van Jezus betekent dat Hij de kern van het Evangelie is en dat wat de vier evangelisten hebben geschreven over de Heer gaat.
Het is soms triest om te zien dat sommige mensen vergeten wat de essentie is van de christelijke godsdienst, en er soms gewillig materiële zaken in plaatsen.
Als gelovigen herinnert het kruis van Jeruzalem ons aan de centrale plaats van Jezus in ons leven en het belang van de boodschap van het Evangelie in ons dagelijks leven.
Deze manier van kijken naar dit model van een christelijk kruis toont ons het belang van het verkondigen van de Blijde Boodschap aan iedereen. Dit is een interpretatie die vooral missionarissen en evangelisten zou moeten aanspreken.
DE PLICHT OM HET GOEDE NIEUWS TE VERSPREIDEN NAAR DE VIER WINDSTREKEN
“Maar u zult kracht ontvangen wanneer de Heilige Geest over u komt, en u zult mijn getuigen zijn in Jeruzalem, en in heel Judea en Samaria, en tot aan de uiteinden van de aarde” – Handelingen 1:8 (hier is een diepgaande studie)
In de oudheid dacht men dat de wereld plat was en daarom beperkt. Te ver reizen werd gezien als een risico om “uit de wereld te vallen”…
Dit biedt een context voor een derde interpretatie van het kruis van Jeruzalem: het centrum is opnieuw Christus, maar de vier kwadranten worden geassocieerd met de vier kwartieren van de wereld.
Jezus gaf zijn discipelen de opdracht het Evangelie te verkondigen op vier specifieke plaatsen.
Jeruzalem
In Jeruzalem vonden enkele van de belangrijkste gebeurtenissen in het leven van Jezus en zijn discipelen plaats.
Het is de plaats waar Jezus werd gekruisigd en opstond uit de dood.
In de context van de verspreiding van het evangelie staat Jeruzalem voor onze familie of de mensen die het dichtst bij ons staan. Het is de plaats waar wij vandaan komen.
Het delen van Jezus en zijn geschenk van eeuwig leven moet in de eerste plaats worden gedeeld met onze familie en geliefden.
Judea
Judea zou kunnen staan voor onze naaste omgeving (buurt, collega’s, klasgenoten, vrienden).
Ja, God heeft ons ook de taak gegeven ons geloof te delen met de mensen om ons heen.
Samaria
Samaria is een gebied dat in de 1ᵉʳ eeuw in Israël enige bekendheid genoot, niet in de laatste plaats omdat daar de Samaritanen vandaan kwamen.
Iedereen die de Bijbel heeft gelezen, weet dat Jezus niet bepaald een goede relatie had met deze mensen.
Gezien Jezus’ opdracht om zelfs in Samaria te gaan prediken, zouden we kunnen zeggen dat het onze plicht is om ons geloof te delen, zelfs met hen die we niet mogen.
Naar de uiteinden van de aarde
Tenslotte droeg Jezus zijn discipelen op naar de uiteinden van de aarde te gaan.
Dit is waarschijnlijk geen stijlfiguur: God wil dat wij het evangelie verspreiden, zelfs naar de meest afgelegen plaatsen op aarde.
Sommige mensen ontvangen deze gave van evangelisatie en zijn geroepen om missionaris te worden.
CONCLUSIE
Het Jeruzalemkruis is ontegenzeggelijk een belangrijk christelijk geluksamulet.
Door de eeuwen heen zijn verschillende varianten gebruikt door een groot aantal mensen en organisaties.
De betekenis ervan tijdens de kruistochten was verre van verwaarloosbaar, en het wordt nog steeds gebruikt als embleem van bepaalde takken van het christendom.
De betekenis ervan heeft ook veel veranderingen ondergaan en zelfs vandaag de dag zijn verschillende interpretaties aanvaardbaar.
Hoe we het ook bekijken, het Jeruzalemkruis blijft (en blijft) een krachtig symbool van Christus en de christelijke religie.
Als zodanig heeft het zijn plaats verdiend tussen de belangrijkste christelijke kruizen aller tijden!